Diferencia entre revisiones de «Soinu formatuak»

De Portfolio Academico
 
(No se muestran 38 ediciones intermedias del mismo usuario)
Línea 1: Línea 1:
==Sarrera==
==Sarrera==


Fitxategi formatu batek informazioa fitxategian nola gordetzen den definitzen duen estandarra da. Sistema informatikoetan, ordenagailuek bakarrik bit-ak gorde ditzakete. Hoiei orden eta zentzu bat emateko fitxategi formatuak sortzen dira; 0 eta 1 zenbakien segidak esanahai konkretua izateko, hain zuzen ere.<ref> https://es.wikipedia.org/wiki/Formato_de_archivo </ref> Soinu fitxategien kasuan, batez ere soinuaren irudikapena gordeko dituzten fitxategiak izango dira, informazio osagarria ere jasotzeko aukerarekin.
Fitxategi formatu batek informazioa fitxategian nola gordetzen den definitzen duen estandarra da. Sistema informatikoetan, ordenagailuek bakarrik bit-ak gorde ditzakete. Hoiei orden eta zentzu bat emateko fitxategi formatuak sortzen dira; 0 eta 1 zenbakien segidak esanahai konkretua izateko, hain zuzen ere.<ref> [https://es.wikipedia.org/wiki/Formato_de_archivo "Formato de archivo", Wikipedia Gaztelaniaz.] </ref> Soinu fitxategien kasuan, batez ere soinuaren irudikapena gordeko dituzten fitxategiak izango dira, informazio osagarria ere jasotzeko aukerarekin.


Dokumentu honetan, formatua bera aztertzeaz aparte, konpresioari begirada sakona ere emango diogu. Konpresioa bit kopuru osoa murrizteko tekniken multzoa da, fitxategiaren tamaina murrizteko helburuarekin. Konpresio teknika ezberdinekin tratatutako informazioa fitxategi formatu ezberdinetan sartu daitezke, adibidez, OGG fitxategi batean MP3-an konprimitutako soinua sartu daiteke.
Dokumentu honetan, formatua bera aztertzeaz aparte, konpresioari begirada sakona ere emango diogu. Konpresioa bit kopuru osoa murrizteko tekniken multzoa da, fitxategiaren tamaina murrizteko helburuarekin. Konpresio teknika ezberdinekin tratatutako informazioa fitxategi formatu ezberdinetan sartu daitezke, adibidez, OGG fitxategi batean MP3-an konprimitutako soinua sartu daiteke. <ref> [https://en.wikipedia.org/wiki/Digital_container_format "Digital container format", Wikipedia Inglesez.]</ref>
 
https://en.wikipedia.org/wiki/Digital_container_format


==Soinu digitalaren azalpen laburra==
==Soinu digitalaren azalpen laburra==
Línea 11: Línea 9:
[[Archivo:PCM.png|frame|Iturria: Wikipedia]]
[[Archivo:PCM.png|frame|Iturria: Wikipedia]]


Formatuen azalpenarekin hasi baino lehen, soinu digitalaren sorrera eta konposizioa kontuan hartu behar ditugu. Soinu digitala sortzerakoan, digital bihurtu behar dugun iturri analogiko batetik abiatzen gara normalean. Soinu hori digitalera pasatzerakoan, segundo bakoitzeko hainbat lagin hartzen dira (normalean Nyquist teorema jarraituz), bere balio analogikoa neurtzen da eta bit-etan dagoen balio bat ematen zaio. Prozezu honi PCM deitzen zaio, eta horren ondoren, interesatzen zaigun konpresio eta formatura egokituko dugun 0 eta 1en segida bat izango dugu.
Formatuen azalpenarekin hasi baino lehen, soinu digitalaren sorrera eta konposizioa kontuan hartu behar ditugu. Soinu digitala sortzerakoan, digital bihurtu behar dugun iturri analogiko batetik abiatzen gara normalean. Soinu hori digitalera pasatzerakoan, segundo bakoitzeko hainbat lagin hartzen dira (normalean Nyquist teorema jarraituz), bere balio analogikoa neurtzen da eta bit-etan dagoen balio bat ematen zaio. Prozezu honi PCM deitzen zaio, eta horren ondoren, interesatzen zaigun konpresio eta formatura egokituko dugun 0 eta 1en segida bat izango dugu. Segida honetan, lagin guztiak bit kopuru berdina badaukate, eta ez bazaie argoritmo bat aplikatzen, linealki uniformea dela esango dugu, eta LPCM deituko diogu. <ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/Pulse-code_modulation "Pulse Code Modulation", Wikipedia Inglesez.]</ref>


==Konpresioa==
==Konpresioa==


Konpresiogabeak: Wav, AIFF
Behin datuen segida hori sortuta, konpresioa aplikatzea aukeratu dezakegu. Konpresio hori bi motatakoa izan daiteke: galera gabekoa edo galeraduna. <ref> [https://en.wikipedia.org/wiki/Audio_file_format "Audio File Format", Wikipedia Inglesez.]</ref>
 
===Galera gabeko audio konpresioa===
 
[[Archivo:Mp3-logo.png|frame]]
 
Galera gabeko konpresioa datuak espazio gutxiagoan gordetzea ahaltzen du, informazioa galdu gabe. Datu originalak berreskura daitezke konprimitutako datuetatik abiatuta.
 
Datuen aurrezpen hau normalean soinu eta isiluneari bit kopuru ezberdina ematen eskuratzen da. LPCM konprimitu gabeko soinuan, iraupen bereko soinu unitate bik bit kopuru bera izango dute. Galera gabeko konpresioan, berriz, soinua bit kopuru gehiago izango ditu, eta konpresioa isilunetan aplikatuko da.


Konpresiodunak:FLAC, ALAC  
Galera gabeko konpresio sistema erabilienak FLAC eta ALAC dira, biek 2:1 konpresio erlazioa emanez. Hau da, LPCM-an soinu bera bit kopuru bikoitza okupatuko du, batez beste. Gaur egun, FLAC eta ALAC lizentzia askepean daude, eta haien arteko oinarrizko ezberdintasuna jasatzen dituzten lagin bakoitzeko bit kopurua da. FLAC 4 bit-etik 24 bit-era edozein kopuru jasatzen du <ref> [https://en.wikipedia.org/wiki/FLAC "FLAC", Wikipedia Inglesez.]</ref>; ALAC, aldiz, 16, 20, 24 eta 32 bit bakarrik jasatzen ditu.<ref> [https://en.wikipedia.org/wiki/Apple_Lossless "Apple Lossless", Wikipedia Inglesez.]</ref>


===Galeradun konpresioa===


* Galera gabeko formatuak  (LOSSLESS): WAV, AIFF, FALAC, ALAC, APE…….
[[Archivo:Flac logo vector.png|right]]
* Galera dun formatuak: WMA, MPG(1,2,3,4), OGG, AAC, AC3, ATRAC3, ……


== Visión general ==
Galeradun konpresioa soinuaren bit kopurua are gehiago murriztea ahaltzen du, soinuaren informazio parte bat kenduz eta datuak sinplifikatuz. Prozezu hau psikoakustikaren limiteak aprobetxatuz egiten da batez ere; giza entzumena nabarituko ez dituen aldaketak eginez, eta, ahal den einean, zarata gutxi sartuz.
Lo que hace a un archivo distinto del otro son sus propiedades, cómo se almacenan los [[datos]], sus capacidades de reproducción, y cómo puede utilizarse un archivo en un sistema de administración de archivos (etiquetado).  


=== Funcionamiento ===
Galdedun konpresioen artean, MP3 ezagunena da, baina beste asko topatu ditzazkegu. Adibidez, Vorbis eta Opus, lizentzia askea dutenak; edo WMA eta AAC, Microsoft eta Apple garatutak, hurrenez hurren.
La manera general de almacenar [[audio digital]] es mostrando el voltaje de audio, que al reproducirlo, corresponde a un nivel de señal en un canal individual con una cierta resolución -el número de bits por muestreo en intervalos regulares (creando la frecuencia de muestreo). Estos datos después pueden ser almacenados sin comprimir o comprimidos para reducir el tamaño del formato.


=== Tipos de formatos ===
==Fitxategiaren sorrera eta formatua==
Existen diferentes tipos de formato según la compresión del audio. Es importante saber distinguir entre formato de archivo y ''[[codec]]''. El ''codec'' codifica y decodifica los datos del audio mientras estos datos son archivados en un archivo que tiene un formato de audio específico. La mayoría de los formatos de archivo de audio públicamente documentados pueden ser creados con uno de dos o más codificadores o ''codecs''. Aunque la mayoría de formatos de archivo de audio solo soportan un tipo de datos (creado con un ''codec'' de audio). Un contenedor de formato de multimedia como [[MKV]] o [[AVI]] puede soportar múltiples tipos de datos de audio y vídeo.


Hay tres grupos principales de formatos de archivo de audio:
Behin datu talde guztia sortuta, konprimituta edo konprimitu gabea, datu horiek edukiontzi formatu batean sartu behar dira, bere edukia behar bezala markatuta izateko.
* Formatos de audio sin comprimir, como [[WAV]], [[AIFF]] o [[AU (formato de archivo)|AU]]
* Formatos sin pérdida (formato de audio comprimido sin pérdida) como [[FLAC]], [[MPEG-4 SLS]], [[MPEG-4 ALS]], [[MPEG-4 DST]], [[WavPack]], [[Shorten]], [[TTA]], [[ATRAC]], Apple Lossless y [[WMA]] Lossless
* Formatos con pérdida (algoritmo de compresión con perdida) como [[MP3]], [[Vorbis]], [[Musepack]], [[Advanced Audio Coding|AAC]], [[WMA]] y [[Opus (códec)|Opus]]


==== Formatos de audio sin comprimir  ====
Hasieran esan dugun bezala, konpresio sistema bakoitza formatu askotan sar daiteke, bakoitzak formatu batean batez ere erabiltzen den arren.
Hay un formato principal sin comprimir, PCM, que normalmente esta archivado como .wav en windows y .aiff en MAC. WAV y AIFF son formatos flexibles creados para almacenar varias combinaciones de frecuencia de muestreo o tasa de bits, esto los hacen adecuados para archivar grabaciones originales. Existe otro tipo de archivo llamado CDA (audio CD Track) que es un archivo pequeño que sirve como acceso directo a parte de los datos de un CD.
El formato AIFF está basado en el formato IFF, mientras que el formato WAV está basado en el formato RIFF, que realmente son muy similares.
BWF (Broadcast Wav Format)es el formato de audio estándar creado por la Unión Europea de Radiodifusión como sucesor a WAV y permite el almacenamiento de meta-datos en el archivo. Este formato es principalmente usado por muchos programas profesionales de edición de audio en las industrias de televisión y cine. Archivos BWF contienen una referencia de [[timestamp]] estandarizado que permite sincronizar fácilmente con un elemento de foto separado. Stand-alone, Grabadoras multi-pista de dispositivos de audio, Zaxcom, HHB USA, Fostex y Aaton utilizan BWF como su formato preferido.


==== Formatos de audio comprimido sin pérdida (''Lossless'') ====
Taula honetan dokumentuan komentatu ditugun sistemak eta hauek jasaten dituzten formatuak lotzen ditugu<ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/Comparison_of_video_container_formats#Audio_formats_supported "Comparison of container formats", Wikipedia Inglesez.]
El formato sin pérdida requiere más tiempo de procesamiento que los formatos sin comprimir pero más eficiente en cuanto el espacio que ocupa. Formatos de audio sin comprimir codifican tanto audio como silencio con el mismo número de bits por unidad de tiempo. Codificar un minuto de silencio en un formato sin comprimir produce un archivo del mismo tamaño que codificar un archivo sin comprimir de un minuto de música de orquesta. Sin embargo en estos archivos la música ocupa un archivo ligeramente más pequeño y el silencio no ocupa casi nada.
Taula moldatuta dago soinu edizioan normalean erabiltzen ez diren formatuak kenduz.</ref>:
Estos formatos de compresión proporcionan un ratio de compresión de más o menos 2:1. El desarrollo de estos formatos intenta reducir el tiempo de procesamiento manteniendo un buen ratio de compresión.


==== Formatos de audio comprimido con pérdida ====
{| class="wikitable" style="font-size: smaller; text-align: center; width: 100%; table-layout: fixed;"
En este sistema de codificación se comprimen los datos descartando partes de ello. El proceso intenta minimizar la cantidad de datos que mantiene el archivo reduciendo su peso y por lo tanto su calidad. Realmente solo pierde los canales no audibles al oído humano, de tal modo que conservan gran parte de su calidad.
|-
! rowspan="2" style="width: 6em"|
! colspan="5"|Galeradun konpresioa
! Konpresio gabe
! colspan="2"|Galera gabeko konpresioa
|-
! MP3
! WMA
! Vorbis
! Opus
! AAC
! (L)PCM
! FLAC
! ALAC
|-
! AIFF<ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/Audio_Interchange_File_Format "Audio Interchange File Format", Wikipedia Inglesez.]</ref>
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{bai}}
| {{ez}}
| {{ez}}
|-
! FLAC
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{bai}}
| {{ez}}
|-
! MP3<ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/MP3 "MP3", Wikipedia Inglesez.]</ref>
| {{bai}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{ez}}
|-
! M4A
| {{bai}}
| {{bai}}
| {{ez}}
| {{bai}}
| {{bai}}
| {{bai}}
| {{ez}}
| {{bai}}
|-
! OGG
| {{bai}}
| {{ez}}
| {{bai}}
| {{bai}}
| {{ez}}
| {{bai}}
| {{bai}}
| {{ez}}
|-
! QuickTime
| {{bai}}
| {{bai}}
| {{bai}}
| {{ez}}
| {{bai}}
| {{bai}}
| {{bai}}
| {{bai}}
|-
! WAV<ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/WAV "WAV", Wikipedia Inglesez.]</ref>
| {{bai}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{bai}}
| {{ez}}
| {{ez}}
|-
! WMA<ref>[https://en.wikipedia.org/wiki/Windows_Media_Audio "Windows Media Audio", Wikipedia Inglesez.]</ref>
| {{ez}}
| {{bai}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{ez}}
| {{ez}}
|}


==Erreferentziak eta informazio iturriak==
==Erreferentziak eta informazio iturriak==

Revisión actual del 16:16 7 ene 2018

Sarrera

Fitxategi formatu batek informazioa fitxategian nola gordetzen den definitzen duen estandarra da. Sistema informatikoetan, ordenagailuek bakarrik bit-ak gorde ditzakete. Hoiei orden eta zentzu bat emateko fitxategi formatuak sortzen dira; 0 eta 1 zenbakien segidak esanahai konkretua izateko, hain zuzen ere.[1] Soinu fitxategien kasuan, batez ere soinuaren irudikapena gordeko dituzten fitxategiak izango dira, informazio osagarria ere jasotzeko aukerarekin.

Dokumentu honetan, formatua bera aztertzeaz aparte, konpresioari begirada sakona ere emango diogu. Konpresioa bit kopuru osoa murrizteko tekniken multzoa da, fitxategiaren tamaina murrizteko helburuarekin. Konpresio teknika ezberdinekin tratatutako informazioa fitxategi formatu ezberdinetan sartu daitezke, adibidez, OGG fitxategi batean MP3-an konprimitutako soinua sartu daiteke. [2]

Soinu digitalaren azalpen laburra

Iturria: Wikipedia

Formatuen azalpenarekin hasi baino lehen, soinu digitalaren sorrera eta konposizioa kontuan hartu behar ditugu. Soinu digitala sortzerakoan, digital bihurtu behar dugun iturri analogiko batetik abiatzen gara normalean. Soinu hori digitalera pasatzerakoan, segundo bakoitzeko hainbat lagin hartzen dira (normalean Nyquist teorema jarraituz), bere balio analogikoa neurtzen da eta bit-etan dagoen balio bat ematen zaio. Prozezu honi PCM deitzen zaio, eta horren ondoren, interesatzen zaigun konpresio eta formatura egokituko dugun 0 eta 1en segida bat izango dugu. Segida honetan, lagin guztiak bit kopuru berdina badaukate, eta ez bazaie argoritmo bat aplikatzen, linealki uniformea dela esango dugu, eta LPCM deituko diogu. [3]

Konpresioa

Behin datuen segida hori sortuta, konpresioa aplikatzea aukeratu dezakegu. Konpresio hori bi motatakoa izan daiteke: galera gabekoa edo galeraduna. [4]

Galera gabeko audio konpresioa

Mp3-logo.png

Galera gabeko konpresioa datuak espazio gutxiagoan gordetzea ahaltzen du, informazioa galdu gabe. Datu originalak berreskura daitezke konprimitutako datuetatik abiatuta.

Datuen aurrezpen hau normalean soinu eta isiluneari bit kopuru ezberdina ematen eskuratzen da. LPCM konprimitu gabeko soinuan, iraupen bereko soinu unitate bik bit kopuru bera izango dute. Galera gabeko konpresioan, berriz, soinua bit kopuru gehiago izango ditu, eta konpresioa isilunetan aplikatuko da.

Galera gabeko konpresio sistema erabilienak FLAC eta ALAC dira, biek 2:1 konpresio erlazioa emanez. Hau da, LPCM-an soinu bera bit kopuru bikoitza okupatuko du, batez beste. Gaur egun, FLAC eta ALAC lizentzia askepean daude, eta haien arteko oinarrizko ezberdintasuna jasatzen dituzten lagin bakoitzeko bit kopurua da. FLAC 4 bit-etik 24 bit-era edozein kopuru jasatzen du [5]; ALAC, aldiz, 16, 20, 24 eta 32 bit bakarrik jasatzen ditu.[6]

Galeradun konpresioa

Flac logo vector.png

Galeradun konpresioa soinuaren bit kopurua are gehiago murriztea ahaltzen du, soinuaren informazio parte bat kenduz eta datuak sinplifikatuz. Prozezu hau psikoakustikaren limiteak aprobetxatuz egiten da batez ere; giza entzumena nabarituko ez dituen aldaketak eginez, eta, ahal den einean, zarata gutxi sartuz.

Galdedun konpresioen artean, MP3 ezagunena da, baina beste asko topatu ditzazkegu. Adibidez, Vorbis eta Opus, lizentzia askea dutenak; edo WMA eta AAC, Microsoft eta Apple garatutak, hurrenez hurren.

Fitxategiaren sorrera eta formatua

Behin datu talde guztia sortuta, konprimituta edo konprimitu gabea, datu horiek edukiontzi formatu batean sartu behar dira, bere edukia behar bezala markatuta izateko.

Hasieran esan dugun bezala, konpresio sistema bakoitza formatu askotan sar daiteke, bakoitzak formatu batean batez ere erabiltzen den arren.

Taula honetan dokumentuan komentatu ditugun sistemak eta hauek jasaten dituzten formatuak lotzen ditugu[7]:

Galeradun konpresioa Konpresio gabe Galera gabeko konpresioa
MP3 WMA Vorbis Opus AAC (L)PCM FLAC ALAC
AIFF[8] Ez Ez Ez Ez Ez Bai Ez Ez
FLAC Ez Ez Ez Ez Ez Ez Bai Ez
MP3[9] Bai Ez Ez Ez Ez Ez Ez Ez
M4A Bai Bai Ez Bai Bai Bai Ez Bai
OGG Bai Ez Bai Bai Ez Bai Bai Ez
QuickTime Bai Bai Bai Ez Bai Bai Bai Bai
WAV[10] Bai Ez Ez Ez Ez Bai Ez Ez
WMA[11] Ez Bai Ez Ez Ez Ez Ez Ez

Erreferentziak eta informazio iturriak

  1. ↑ "Formato de archivo", Wikipedia Gaztelaniaz.
  2. ↑ "Digital container format", Wikipedia Inglesez.
  3. ↑ "Pulse Code Modulation", Wikipedia Inglesez.
  4. ↑ "Audio File Format", Wikipedia Inglesez.
  5. ↑ "FLAC", Wikipedia Inglesez.
  6. ↑ "Apple Lossless", Wikipedia Inglesez.
  7. ↑ "Comparison of container formats", Wikipedia Inglesez. Taula moldatuta dago soinu edizioan normalean erabiltzen ez diren formatuak kenduz.
  8. ↑ "Audio Interchange File Format", Wikipedia Inglesez.
  9. ↑ "MP3", Wikipedia Inglesez.
  10. ↑ "WAV", Wikipedia Inglesez.
  11. ↑ "Windows Media Audio", Wikipedia Inglesez.
Obtenido de «https://inigo.sendino.org/academico/index.php?title=Soinu_formatuak&oldid=5891»